Minder verkeer voor betere luchtkwaliteit

Gisteren werden de resultaten van het uitgebreide CurieuzeNeuzen onderzoek naar luchtkwaliteit in Vlaanderen bekendgemaakt. Hieruit blijkt duidelijk dat de lucht ook in onze stad ongezond is. De enige reden voor blijdschap is dat er eindelijk actuele cijfers zijn.

Bron: De Standaard / CurieuzeNeuzen / Open Street Map

Wat is gezonde lucht?

Wegverkeer, en vooral dieselwagens stoten twee zeer schadelijke luchtvervuilende stoffen uit: stikstofoxiden (NOx) en roetdeeltjes. De concentraties van deze stoffen in een straat worden voor het grootste deel bepaald door het verkeer.

De wereldgezondheidsorganisatie stelt dat een concentratie van meer dan 20 microgram per kubieke meter NOx schadelijk is voor de gezondheid. Dit cijfer is gebaseerd op studies. Voor roetdeeltjes is er geen ondergrens bepaald omdat deze altijd schadelijk zijn, hoe klein ook de concentratie.

Ook de Vlaamse Overheid wil een maximumconcentratie van 20 µg halen. Vooral in grote steden zoals Antwerpen, Gent en Brussel is dit een stevige uitdaging. Daarom streeft men ernaar om tegen 2030 het aantal mensen dat blootgesteld wordt aan te hoge concentraties NOx te halveren.

Het effect van een verlaging van 50% van het autoverkeer op de NOx-concentratie volgens het CAR-Vlaanderen model

In een kleinere stad als Lier is het veel sneller haalbaar om deze halvering te halen, met beperkte beleidskeuzes. Lier Woonplezier berekende dat bij gelijkblijvend autoverkeer in 2030 in amper 2 van de 22 opgenomen straten de norm van 20 µg zal gehaald worden. Maar als het verkeer in de binnenstad met 50% daalt, is het goed doenbaar om tegen 2025 in alle straten onder een niveau van 25 µg te zakken, .

Lier WoonPlezier vraagt dan ook een duidelijke engagement van alle partijen in onze stad om dit te realiseren. Dat is een noodzakelijke eerste stap om tegen 2030 de luchtvervuiling naar 20 microgram NO₂ per m³ te laten dalen, wat nu al de doelstelling is die de Vlaamse Overheid wil halen. Waarom uitstellen?

Andere remedies?

Autoverkeer verminderen blijft in Lier een taboe-onderwerp. We verwachten dan ook tal van alternatieve ‘oplossingen’ die uit de hoge hoed zullen getoverd worden, schijnbaar zonder nadelen en zonder dat er écht gekozen moet worden.

We maakten een overzicht van een aantal van deze pistes, met een beoordeling:

Elektrische wagens zullen voor minder vervuiling zorgen.
Tegen 2030 kan  de doelstelling van 20µg niet gehaald worden in Lierse straten als het autoverkeer gelijk blijft. Terwijl te verwachten valt dat dit nog zal stijgen als het beleid niet verandert.
De gebruikte modellen houden al rekening met het vergroenen van het wagenpark. Deze optie betekent dus hoogstens een zeer lichte verbetering. Bovendien zijn elektrische wagens geen oplossing voor files, parkeerproblemen, meer ruimte voor voetgangers en fietsers, geluidsoverlast etc.
Een Lage-emissie-zone (LEZ) zal voor minder vervuiling zorgen.Een LEZ is gebaseerd op de euronorm-classificiatie. Dankzij dieselgate weten we dat de uitstootcijfers niet kloppen. Hierdoor heeft een LEZ weinig impact op de concentratie NO₂ per m³, maar vooral op fijn stof.
Wie in de stad woont, kiest er zelf voor om in vervuilde lucht te wonen.De gemeten waarden van 40 µg NO₂ per m³ zijn veel te hoog. Deze ‘oplossing’ betekent eigenlijk dat je de hele stad onbewoonbaar verklaart. En wat met scholen, bedrijven, winkeliers en hun klanten, en toeristen?
Door wegwijzers en campagnes mensen ontmoedigen om door de stad te rijden met de auto.Een goed begin, maar wellicht onvoldoende. Om naar een gezonde waarde van 20 microgram per m³ te gaan, moet het autoverkeer in de stad ongeveer halveren.
Doorgaand verkeer uit de stad weren.Een absoluut minimum. Doorgaand autoverkeer hoeft niet in de stad te zijn en zorgt enkel voor hinder. Dit kan dus prima geweerd worden. Door verkeerslussen, nummerplaatherkenning, etc…
Het effect op de gezondheid van verkeer op de ring is ook vele malen kleiner dan van datzelfde verkeer in de binnenstad.
De auto zoveel mogelijk overbodig maken in de stad.
Dit kan door niet alleen doorgaand verkeer te weren, maar er ook actief voor te zorgen dat wie in de stad woont, werkt, winkelt, naar school gaat… zo weinig mogelijk een auto nodig heeft. Zo kunnen we tegen 2025 het autoverkeer stevig terugdringen, hopelijk met 50%
Het aantal auto’s neemt nog steeds toe

Wat is het CAR model?

Om ook voor de straten waar geen Curieuzeneuzen-gegevens beschikbaar zijn, de NO2 waarde te kunnen inschatten, maakte Lier Woonplezier gebruik van het CAR-Vlaanderen model. Dit wetenschappelijke berekeningsmodel wordt gratis ter beschikking gesteld door de Vlaamse Overheid (Departement Omgeving), en laat toe om de link te leggen tussen de verkeersintensiteit in de straat en de NO2-waarde.

De gegevens die nodig zijn voor de berekening:

  • Het adres
  • Het aantal wagens dat op 24 uur door de straat rijdt
  • De configuratie van de straat: breedte en bebouwing
  • Gemiddelde snelheid

De modellering is een benadering van de echte situatie, maar uit vergelijkend onderzoek blijkt dat de modelresultaten erg goed overeenkomen met de meetresultaten.

Het CAR-model vereist een inschatting van het aantal wagens, bussen en vrachtwagens dat per dag door de straat rijdt. Voor Lier zijn er, voorzover we weten, enkel sterk verouderde gegevens beschikbaar.

Dus ging Lier Woonplezier zelf aan de slag. We telden in mei en juni op tientallen plaatsen in Lier gedurende één uur het autoverkeer en brachten op deze manier 22 Lierse straten in kaart. Dankzij een eenvoudige tool, die ook terug te vinden is op de website van het Departement Omgeving, kan je zulke uurtellingen omrekenen naar een daggemiddelde.

Deze verkeerstellingen samen met gegevens van de straat (straatbreedte, soortbebouwing, snelheidstype,…) laat toe om de jaargemiddelde concentratie aan NOx te berekenen met het CAR model. De overeenkomst van dit model met de effectieve meetresultaten van Curieuzeneuzen blijkt vrij goed te zijn, en de cijfers zijn dus zinvol.

Monitoring

Zo komen we bij een volgend heikel punt: verkeersdrukte meten. Want meten is weten, uiteraard. Of beleid succesvol is, en waar je best op inzet. Maar net dat meten lijkt in Lier haast een taboe. De stad voert in elk geval geen verkeersmetingen uit, of maakt deze cijfers niet bekend. Lier Woonplezier organiseerde dan maar zelf tellingen, en via Straatvinken hebben we gelukkig ook een idee over het autoverkeer in de stad. Veel beter zou uiteraard zijn dat het stadsbestuur regelmatig en consequent het auto- en ander verkeer in de stad in kaart brengt. Zo zijn er duidelijke cijfers die niet ter discussie staan. En alleen zo kan er een verstandig en doordacht beleid gevoerd worden, los van blinde experimenten en gerommel in de marge. Maar verkeersdrukte meten is in Lier helaas een taboe.

In een notedop

Wij vragen

  • Alle Lierse straten zo snel mogelijk onder de gezondheidsnorm van 20µg, ten allerlaatste tegen 2030.
  • Halvering van het autoverkeer in de stad tegen 2025 om onder het niveau van 25µg NOx per m³ lucht te zakken.
  • Consequente monitoring van zowel luchtkwaliteit als verkeersdrukte in de stad, en bekendmaking van deze gegevens volgens het principe van open data.

3 gedachtes over “Minder verkeer voor betere luchtkwaliteit”

  1. Een bedenking : men is zinnens om nieuwe sportvelden aan te leggen aan het Kruispunt naar Aarschot. Kan men de huidige atletiekaccomodatie aan de Mol verplaatsen naar de nieuwe sportvelden en de parking aan de Mol uitbreiden die met liefst electrische pendelbusjes bv om het kwartier het Zimmerplein en de Grote Markt zou bedienen.

    1. Er is in het verleden al eens met pendelbusjes geëxperimenteerd in Lier. Die werden amper gebruikt, omdat de afstand te kort is. In de tijd dat je op het busje staat te wachten, sta je al te voet in het centrum. Zo’n busjes zijn ook erg duur, vooral door de chauffeur. Zelfrijdende pendels lossen dat mss op, maar zijn voorlopig toch nog toekomstmuziek (en wellicht ook nog niet echt goedkoop). Voor wie slecht te been is zijn busjes mogelijk wel een oplossing, maar voor die kleinere groep mensen zijn er ook betere oplossingen op maat te vinden, denk ik. Die gaan ook geen kwartier op een busje kunnen of willen staan wachten.
      Het probleem is dus vooral een perceptieprobleem, waar met goeie communicatie volgens ons veel aan te doen valt.

  2. Knap en degelijk werk Lier Woonplezier!
    En het goede nieuws is dat er een oplossing bestaat die snel effect kan hebben. Met minder auto’s en een stad die ECHT kiest voor voetgangers en fietsers.

Reacties zijn gesloten.